Sinema - Tiyatro ilişkisi II (Komediler)

Fars Oyunların Sinema Versiyonları:

Komedinin sınıflandırması yaparken hep şu örneği vermişimdir... (kendime münhasır bu örneği bulduğumda çok zevk almıştım)

Bir soytarının soytarı arkadaşlarına Kral hakkında komik bişiler anlatmasına: Hiciv (Satire)
Soytarıların Kralı güldürmek için yaptıklarına: 1Slapstik 2Stupidity (salağı oynamak)
Soytarılarının Kralı güldürmek için oynadıkları oyunlara: Fars- Vodvil
Kralın soytarılar için "Tiz vurun bunların kellesini" diyip sonra "şaka şaka" demesi: Kara Komedi
Soytarılarının bir kaç oyunun avam bir kesim tarafından tekrar tekrar oynanmasına: Kült
Kralın yanındaki yüksek mertepeden kişilerin birbirlerin yaptıkları espriler: Humor (Entellektüel Mizah) eğer onlar eski kralları hakkında espri yaparlarsa (politik mizah) denir...
bu bööle sürüp gider...

FARS
Fars için Peyami Sefa komediye biraz spor giydirmek olduğunu söylemiş...
Fars sıradan insanların düştüğü tuhaf durumları anlattığı için Fars oyunculuğu abartısız yani doğal ve gerçekçi olmalıdır... Eğer oyunculardan herhangi biri palyaçoluk etmeye kalkışırsa (slapstik- Stupidity) fars'ın dengesini bozar...

Sinema ya Broadway komedilerini ya da Fransız Vodvillerini çoğunlukla beyazperdeye taşımıştır...

Vodvil bir fransız komedi türüdür... Val De Vire bölgesinden ismini alır... Akrobasi içeren monologların, parodilerin bulunduğu müzikli eğlenceli oyunlara denir... Bizim Orta Oyununa bu bağlamda benzemektedir... Lakin daha sonra modern fransız oyun yazarlarının komedilerine bu ismi vermesiyle farklı bir fars türüne adını vermiş olur... Yanlaş Anlama, hızlı açılıp kapanan kapılar, beklenmedik sırada giren umulmadık kişiler, ortada konuşan hizmetçiler bu türün vazgeçilmez unsurlarıdır... Ve mutlaka mutlu sonla biter... Friends'in 9. sezonunun 1. ve 2. bölümleri IT Crowded'ın ikinci sezon ilk bölümü ve Two and a Half Man'in bi bölümü inanılmaz bi şekilde vodvil havası estirilmiştir...
Arap Saçı
Kaç Baba Kaç
Oyunun Oyunu
Bizde ise Lüküs Hayat
Bu türün en beğenilen örneklerindendir...


Fars Oyunların Sinema Versiyonları:














Arsenic And Old Lace
(1944)


imdb: 80 (5000- 5000 - 5000)
z705080050

* Şehir Tiyatrolarında Ahududu adında, Cem Davran ve Suna Pekuysal'ın performansıyla izlediğim oyunun yıllar önce Frank Capra baba tarafından çekilen efsane filmi...
Oyun: Joseph Kesselring
Cary Grant
İki yaşlı halasının, insanları yaşlılıktan ve yanlızlıktan kurtarmak için evlerine davet edip öldürdüklerini öğrenince bir anda kendini bi sürü cinayet zincirinin ortasında bulan bir adamın vodvili diyebiliriz.



ytb1
ytb2
ytb3








Woody Allen Fars konusunda çok başarılı. Woody Allen deyince aklıma gelenler şunlar:

Şakacı
Şaklaban
Şamatacı
Şakşakçı sever (hangi sanatçı sevmez ki)
Şamanist ataist şantör (caz yapma lan)
Şaşkın karakterlerin unutulmaz oyuncusu!
anlı Şanlı yönetmen
Şan dersine ihtiyacı olan bir şarkıcı
Şampanyacı
absürt film Şampiyonu
Şapka çıkartan bir mizah yazarlığı
Şap katılmamış bir seks düşkünü
brodvey Şahikası
Şahin
Şairlerin seks hayatları hakkında bildikleriniz ve benim sormaya üşendiklerim !
Şanslı yahudi
Şark düşkünü ( soon-yi previn )
Şarlo’ül entenlektüel
Şarap gibi
Şatafatlı yaşam karşıtı
nivyork şamandırası
Şahane kekeme
Şaşırtıcı
Şartlı tahliye
Şahsi oynuyan bir yahudi !




Play It Again, Sam (1972)
imdb:75 (1000 1000 2000)
z901075020
Woody Allen Fars'ı
Filminden çok kitabını hatırlıyorum... Filminde var mı bilmiyorum ama "kafanda parfüm şişesi mi kırdın" esprisini günlük hayatımda çok sık kullanırım... Kusura bakma Woody baba, telif melif de ödemedik şu ana kadar...






Film Annie Hall (1977)'a bir ön hazırlık gibidir... Bogart hayranı bir tipi canlandırdığından bir Casablanca hicvi diyebiliriz... O filmde böyle bir sözün geçmediğini bilenler Woody'nin bu repliği Casablanca'dan diil Marx Kardeşlerin "a night in casablanca" filminden şeettirdiğini iddia ederler... Woody'nin de ne kadar Marx Kardeşlere hayran olduğunu biliriz... Annie Hall filmi Groucho Marx 'ın şu meşhur sözüyle start alır: " Beni kabul edecek bir kulübe niye üye oliim ki..."... Daha sonra Annie Hall'da oynayacakları Diane Keaton ile de ilk filmleri...
Bogart akıl hocası olunca Woody Allen birden pısırık, nevrotik bir tipten karizmatik, cool, hazır cevap birine dönüşür...
Melinda and Melinda (2004) ise filmin dişi versiyonu gibidir.








Filmden:
Gönderme: Vittorio De Sica nın Bisiklet hırsızları afişini gördükten sonrasındaki kafasında canlandırdığı sahne...
Filmden hoş replikler:
Woody Allen'ın Tablo önü replikleri:
* Julia Robertla vardı bi tane...
Resim hakkında destan ezberleyip gidiyor...
Bir de sanat eğitimi görüyorlardı:

Small Time Crooks (2000) deki sahne muhteşem
Sanat tarihçisi rehperleri bu iki tablo arasındaki fark ne diye soruyor
Woody: Çerçeveleri mi diyor...










Filmin en komik buluşma sahnesi:
Play it Again, Sam'deki tablo önü sahnesi
Woody Allen Resim sergisinde gördüğü kıza gidip resim hakkında ne düşündüğünü sorar, kız varoluşun saçmalığından girip,hayatın boşluğundan çıkar...
Woody Allen (uzun uzun kızı dinledikten sonra): Cumartesi ne yapacaksın?
Kız: İntihar edeceğim.
Woody Allen (umutsuzca) Ya cuma günü?

İkinci Buluşma da çok komik:
Doğru hamle yapıcağım zamanı nasıl ıskalamış olabiliri ki!

- Yağmuru severim çünkü hayat kaldırımdaki anıları siler...

- Karım sevişirken kanal değiştiriyordu, acaba gerçekten orgazm oldu mu? Yoksa taklit mi yapıyordu?

Woody Allan: Sence kızı etkilemek için pop müziği mi çalmalıyım yoksa Bartok'un yaylılar için beş numaralı kuartetini mi?
Linda: Pop müzik çalıp Bartok'un plağını görülecek bir yere koysan...
Woody Allan: iyi fikir (Bartok plağını iyice farkedilecek bir yere koyar)

Biz bunu ti'ye alsak Mutlak: "Oynak Bir şeyler Çal Sam" ya da "Bildiin bişii çal Sam" falan derdik!
eksi'de de buna dair güzel bir dialog var:
-...as tiiiime goeesss byyyy...
-ulan sam gene mi çalıyon o şarkıyı...sana kaç kere dedim çalma diye illa kovalım mı seni bunu mu istiyosun...
-ama beyefendi şu köşedeki bayan istedi özel olar...
-sus siterim bayanı da seni de şimdi bayan mı veriyo paranı dingil...
-anlıyorum efendim
-oynak bi şey çal da müşteri neşelensin bak milleti baymışsın...hayret bi şey taverna işletiyoruz burda diyoruz anlatamıyoruz adama be... (days, 04.01.2002 21:00)




A Shot In The Dark (1964)
imdb: 76 (1000-1000-2000)
z901075020
Beyazperde: 80

youtube:
bilardo sahnesi
saatleri ayarlama
sorgulama sahnesi

kapının arkasındaki çığlık atan kadını kurtarmak
yani opera sahnesi

Ve filmin cinayet işlendiği anki çalan o güzel "Shadow of Paris" şarkısı

Peter Sellers
Peter Sellers fars türü oyunların sinema uyarlaması olarak bir de çok ünlü bir yönetmenle çalışmış: Vittorio De Sica (Ladri di biciclette- Bisiklet Hırsızları - Sinemada Realizm akımının başyapıtı)
Filmin Adı: Caccia Alla Volpe imdb:63

Mizah, iki büyük yerde yoğunlaşır birikir (kar toplar diyorum ben buna) ve bir yerde büyük bir fırtına estirir (yani patlar)... Biriktiği yerlerden birincisi: Dümbüllü'nün orta oyuncuları gibi; Haldun Taner'in Devekuşu Kaberesi gibi ya da Oğuz Aral'ın Gırgır'ı gibi mizahın yoğunlaştığı merkezlerden çıkan patlamalar... İkincisi ise ciddi unutulmaz dramaların belirli bir zaman sonra açmaza girip saçmalamasıyla veya acaip baymasıyla oluşan 'ti'leri... Bunu söylediğimde ilk aklıma Cosby geliyor... Böylesine düzgün iyi bir baba portresi birilerini öyle rahatsız etmişki Married With Children ortaya çıkmış... Tam bir Anti-Cosby dizisi diil mi sizce de... Uçak kazaları filmleri o kadar baymış ki sonunda ZAZ ekibi hepimizin gözünden yaş gelinceye kadar güldüren Uçak 1 ve 2 yi çekmişler... Türk drama filmleri o kadar şişirmişki ortalığı Gani Müjde hocasının yazdığı cumartesi sineması eleştirilerini toparlayıp, Arabesk adında bir senaryoyla türk sinema tarihinin en komik filmlerinin yönetmeni, yapımcısı Ertem Eğilmez ile bir başyapıt ortaya çıkarmış...

Meğer unutulmaz Pembe Panter serisinin başlangıcı da Marcel Archard'ın yazdığı L'idiot (Budala) adlı oyununa dayanıyormuş... Bir fransız vodviline yani... Bu oyun o ana kadar yapılan Sherlock Holmes, Agatha Christie hikayelerini hicveder nitelikte... Edgar Allan Poe nun başlattığı 100 yıllık bir polisiye gerilimin yani... Tabii böyle uzun soluklu birikimin hicvi sinema tarihinin en komik serisini ortaya çıkarmaktan kendini alamadı: Pembe Panterler!

A Shot in The Dark, Bu serinin ikinci filmi gibi dursada, Clouseau karakterinin tam olarak oturtulması ve "kafayı yemek üzere şef" tipinin start alması baabında (Clouseau-Charles Dreyfus çatışması) daha bir ilk gibi... Buradaki herkül tipi yerini süper komik Cato Fong gelicek ve seri en komik üçüncü karakterine de kavuşacak...













Clouseau karakterimiz normalde polisiylerde alışık olmadığımız tam tersi bir anlatıyla katili açık edercesine detaylar sıralıyor. Yaveri Herkül'e olay yerindeki bilinenleri sıralıyor:

1) Hizmetçi Maria cinayet silahıyla bulundu
2) Cinayet silahında kan vardı
3) Hizmetçinin parmak izleri silahın üzerindeydi
4) Evdeki diğer herkesin nerede olduğunu kanıtlayan tanığı var.
Bu net manzara karşısında hizmetçinin cinayeti içlemediği ve birini koruduğu teorisinden hiç bir zaman vazgeçmiyor... Her serbest bırakışlarında aynı netlikte delillerle hizmetçi birini daha öldürüyor ve Crouseau gene esas katili bulmak için onu serbest bıraktırıyor... Ve ilerde bizi gülme krizlerine neden olacak Şef Charles Dreyfus teki zihinsel ve fiziksel hasarların temelleri atılıyor...

Çıplaklar Kampı sahnesi filmin en büyük gaglarından...

Filmde Crouseau'nun masum olduğuna inanmasının sebebi Alman Güzel Elke Sommer'ın hizmetçiyi oynaması tabikim...
Elke Sommer Fotoları


Şimdi bu iki "ustalara saygı" bölümü için
okuyan herkesin
ayağa kalkmasını istiyorum : )

Fransız Vodvilleri için seçtiğimiz bir ustaUSTALARA SAYGI 1:

FRANCiS VEBER(Sinemanın iyi bir oyun yazarı)

Dünyada öyle çok falza iyi sanatçı yok... Bunu Francis Veber'le bir kere daha anladım... Nasıl mı? Bir film bakıyorsunuz, bunu yazan ya da yönetenin diğer filmlerine bakıyorsunuz, o da ne? Eeee bu adam benim en sevdiğim filmleri çekmiş yazmış ve ya oynamış diyorsunuz... İşte böyle bir dumuru şimdi bi kere daha yaşıyorum... Uzun bir süredir aradığım bir kaç filmi bi kişide buldum, büyük bir fransız vodvil yazarı Francis Veber'de... Bundan sonra Jean Pierre Jeunet hariç fransız sinemasını sevmiyorum demiciim, Jean Pierre Jeunet ve Francis Veber hariç fransız sinemasını sevmiyorum diciim !

L'Emmerdeur (1973)
imdb:72 (100-50-100)
z801070010


Francis Veber'le benim tanışmam 1973 yapımı süper bir komedi olan L'Emmerdeur'dur... Alttaki fotoğraftan filmi izleyenlerin hemen filmi hatırmaları için rehper olacaktır... Ben resmen komaya girmiştim bu sahnede... Ve filmin sonuna kadar bu sahneye güldüm...
Zeki Alasya ve Metin Akpınar bu filmin bir Türkiye versiyonunu çekmişlerdi... Ben ikisinin de mizahından şüphe ettim... Yani oyuncu ile yazar-yönetmen arasında çok keskin bir çizgi var... Dünyanın en iyi kabare oyuncuları bağlamından Zeki-Metin ilk yüze girebilir... O yetenekte... Espri satmada, mimikte... Gel görki siz mizahın ne olduğunu hiç bilmiyormuşsunuz... Bu film ciddi oyunculukla çok komik olabilecek bişii sizin o anlatmak istediğiniz şeyle dip bir şey olmuş... Yazık! Bir de niye böyle şeylere yelteniyorsunuz ki... Sanatınızı niye hırsızlıkla süslüyorsunuz...

Ben Fransız sinemasını eleştirirken, hep fransız filmlerinin amerikan versiyonlarını görmen vicdanen beni rahatsız etmiştir... Lakin benim gördüklerimin nerdeyse hepsinin Francis Veber'e ait olduğunu keşfetmek biraz olsun beni rahatlattı... Abimiz bu filmi kendi oyunundan sinemaya uyarlamış...

Fransa için:
La Cage Aux Folles - Birds Of a Feather (1978)
imdb:71 (500-500-500)
Hollywood için
The Birdcage (1996)
Kuş Kafesi
imdb:65 (2000- 2000- 5000)
z702065050
beyazperde: 77

Herhalde hollywood için şu aralar "Salaklar Sofrasını" toparlıyordur... Belki de Jim Carry neyin oynar kim bilir:
Le Diner De Cons (1998)
Salaklar Sofrası
imdb:76 (1500-1500-2000)
z701575020
beyazperde: 85





Francis Veber'in Hollywood'a aktarılan filmleri arasında benim en beğendiklerim ise şu ikisi:
Fransız:
La Chevre (1981)
imdb:72 (250-200-350)
Hollywood
Pure Lock (1991)
imdb:49 (150-50-150)
* Kötü şans üzerine harika bir komedi... Aslında bir alacakaranlık kuşağı komedisi diyebiliriz... Şans üzerine alacakaranlık bölümleri var, hatta X Files lardan birinde aşırı şanslı bir adam vardı... Dedim ya bu da komik bir alacakaranlık kuşağı filmi...
*Filmin sonundaki o kara parçası kopması underground'un da finali diil mi... Şimdi de reklamı aynı çekmişler...

Fransız
Les Fugitifs (1986)
imdb:68 (100-50-100)
Hollywood
Three Fugitives (1989)
imdb:55 (200-100-250)
z800255002

Veterinerin bir kanun kaçağına bakması sahnesi en komik bu filmde çekilmiş... Bunamış doktorumuz Nick Nolte'u bir köpek sanar... Bir yemek verme sahnesi var... Akıllara zarar... Ama ben en çok bebek düşürme sahnesine gülmüştüm...

*Fars Komedilerde olmazsa olmaz klişesi: mendilini verirsin- adam sümkürür geri verir - sen de kalsın... (bu filmde var)
* Surata vurmalar, yakasından çekip indirmeler... (fars oyunun etkin öğeleri) ben bu filmde bunları da çok sevmiştim... İncele ve kullan...


Şimdi bu bölümü okuyan herkesin saygı duruşu için
ayağa kalkmasını istiyorum : )
Hollywood Komedileri için seçtiğimiz bir ustaUSTALARA SAYGI 2:

Billy Wilder
(sinemaya bir çok iyi oyunu uyarlamış)

Stalag 17 (1953)
imdb:81 (3500-3500-3500)
z903580035
= Mr Roberts
Stalag 17 içinde suç bulunan Fars- Kara komedi karışımı bir savaş komedisi
Mr Roberts ise Tam bir Savaş Komedisi
= M.A.S.H savaş komedisi baabında
= Dr Strangelove Kara Komedi - Savaş Komedisi Bağlamında
= No Mans Land Savaş Komedisi
= Mediterian Savaş Komedisi



Sabrina (1954)
imdb:77 (2000- 2000 - 3500)
Humphrey Bogart
Audrey Hepburn
içinde La Vie En Rose söylenen filmler muhabbetine daha önce yazmıştık

The Seven Year Itch (1955)
Yaz Bekarı
imdb:72 (1000-1000-2000)
= Gentlemen Prefer Blondes (1953)
imdb:71 (1000-500-1500)
z01070015
Devamı ve benzeri nitelikte Fars bir komedi
Howard Hawks-Marilyn Monroe

One, Two, Three (1961)
imdb:79 (1500-1000-1000)

Irma La Douce (1963)
Sokak Kızı İrma
imdb:73 (500 - 500 - 1000)
Jack Lemmon
Shirley MacLaine
= Aynı kadronun zirve filmi
The Apartment (1960)

The Front Page (1974)
imdb:72 (500-500-500)
Jack Lemmon
Walter Matthau
fda

The Major And The Minor (1942)
imdb:77 (250-250-250)

Biri Agatha Christie olmak üzere iki de polisiye oyunu sinemaya uyarlamış:

Witness For The Prosecution
imdb:82 (3000-3000-3000)
Agatha Christie

Five Graves To Cairo (1943)
imdb:75 (100-100-150)


Bu işi nereden öğrendi almanyada iki tane oyunun filme uyarlamasında
yazar olarak çalıştı... Filmlerinin çoğunun senaryosuna o da el attı...

Scampolo, Ein Kind Der Strabe (1932)
Der Mann, Der Seinen Mörder Sucht (1931)





Daha Önceki Sayfalarımızda Bulunanlar:
Noises Off... (1992)
imdb:69 (1000-500-500)
z01065005

A Funny Thing Happened
on the Way to the Forum (1966)
imdb:69 (500-500-500)

Oscar da Fransız bir vodvile dayanıyormuş
Oscar (1967)
imdb:76 (250-150-200)
Bu fransız komedi yazarlarını anlamak mümkün değil... Ülkede mafya ve kovboy olmamasına rağmen çok iyi kovboy ve ya mafya üzerine eserler çıkarabilmişler...
Oscar (1991)
imdb:51 (1250-500-1000)
çok hırsız bir film... Stalloneyede iyi bir film olarak ancak hırsız bir film yakışabilirdi...
Hadi gönderme diyelim... Ama yakışıyor mu bi de Harold Lloyd'un Safety Last filmindeki o meşhuuur saat kulesinde akrebe tutunmak esprisini çalmak afişte? He aşifte Rambo!
Bu ara Famous Baloon Movies'e de ilk bunu koymuşlar acaip komik:
Famous Baloon Movies Harold Lloyd Safety Last


William Shakespeare kaynaklı Fars Komedilerin Uyarlamaları

The Taming Of The Shrew (1967)
imdb:71 (250-200-350)
Elizabeth Taylor

A Midsummer Night's Dream
1999 versiyon
imdb:63 (750-750 - 1500)
1935 versiyon
imdb:71 (150-100-150)

yazarın notu:
Keşke sinemaya aktarılsaydı... Çevre Tiyatrosunun Işıl Kasapoğlunun yönettiği
12. Gece, sheakspear'in çok iyi bir farce türüne çevrilmiş komedisi...
Semaver Kumpanya 12.Gece (1)
Türüt: Para almak için sürekli düşürülen ve harika sahneye çıkan adam
Türüt2: Şahane bir karete sahnesi

Semaver Kumpanya 12. Gece (2)
Türüt: oyunun başlangıç konuşması... (epik bi tarz getiren anlatıcı)
beni hayran bırakan herkesin iplerde asılı kaldığı bir kaç dakika...

Semaver Kumpanya 12.Gece (3)
Türüt: Büstlerin tepki verdiği harika pozlar...
Oyuncuyu kısıtlayan şeylerden çıkan harikalar... (beyaz yükek kutular içinde)
şekspire: bir sen bir ben bir de bebek eklentisi...

Semaver Kumpanya 12.Gece (4)
Sessiz Sinema'nın oyuna yedirilmesi (kelime unuttum suflör yok)
- Görevimiz Tehlike
- Kıtadan kıtaya atılan convansiyonel...
(tek kelime demesine rağmen çok uzun cümleler söyleyen tip)
Jim Carrynin o meşhur gazında çakmak yakma

Semaver Kumpanya 12.Gece (5)
Musiki ile giriş




Ve Diğerleri:

Animal Crackers (1930)
imdb:76 (1000- 1000- 1000)
Marx Kardeşler- Üç Ahbap Çavuşlar
Groucho Marx, Harpo Marx, Chico Marx, Zeppo Marx


Heaven Can Wait (1978)
Here Comes Mr. Jordan (1941)
adlı filmin yeniden çevrimidi
imdb:68 (500-500-1500)
z00565015
Ölünce yanlışlıkla bir milyonerin bedenine yerleşen bir amerikalı futbol starının komedisi